Mặt sông Nhật Lệ cuộn sóng, phản chiếu ánh trăng mờ nhạt trong những đêm chiến tranh mịt mùng. Dưới ánh sáng yếu ớt ấy, một bóng dáng nhỏ bé nhưng kiên cường lặng lẽ cầm chắc mái chèo, rẽ nước đưa từng đoàn quân qua sông. Đó là mẹ Suốt – người phụ nữ đã trở thành huyền thoại, linh hồn bất khuất của miền Trung nắng gió.
Người mẹ của dòng sông
Mẹ Suốt, tên thật là Nguyễn Thị Suốt, quê ở Quảng Bình, một mảnh đất gánh chịu biết bao bom đạn trong những năm tháng kháng chiến. Ngày thường, mẹ chỉ là một người đàn bà lam lũ, sống nhờ con thuyền nhỏ trên sông Nhật Lệ. Nhưng khi chiến tranh đến, mẹ không còn chỉ là người chở khách qua sông, mà trở thành một chiến sĩ thực thụ.
Bắt đầu từ những năm kháng chiến chống Pháp, rồi đến khi đế quốc Mỹ leo thang bắn phá miền Bắc, mẹ Suốt vẫn vững vàng với mái chèo trong tay, đưa bộ đội, thương binh, vũ khí, lương thực vượt qua dòng nước giữa làn bom rơi, đạn xé. Dưới những trận oanh tạc dữ dội, khi nhiều người chùn bước, mẹ vẫn kiên cường, giọng đanh thép át cả tiếng máy bay:
“Qua nhanh lên các con, kẻo địch phát hiện!”
Giữa lửa đạn, không chùn bước
Có lần, vào một buổi chiều năm 1964, khi mẹ đang chở một nhóm bộ đội sang bờ bên kia, máy bay địch bất ngờ quần thảo trên bầu trời, rồi xả súng xuống mặt nước. Đạn bắn tung tóe, những đợt sóng vỗ mạnh vào mạn thuyền. Các chiến sĩ cúi rạp mình xuống, nhưng mẹ vẫn không nao núng. Bàn tay nhăn nheo vẫn siết chặt mái chèo, điều khiển con đò lướt nhanh trên dòng nước đỏ lửa.
Khi những chiếc máy bay khuất dần phía chân trời, tất cả mới thở phào nhẹ nhõm. Một chiến sĩ trẻ nhìn mẹ, giọng lạc đi vì xúc động: “Mẹ không sợ sao?” Mẹ chỉ cười, đôi mắt sáng lên niềm tin vững chắc: “Chúng bay có chi mà sợ? Miễn là còn con đò, mẹ còn đưa các con sang.”
Biểu tượng kiên cường của Quảng Bình
Những năm tháng chiến tranh, mẹ Suốt không chỉ là người chèo đò, mà còn là nguồn động viên tinh thần cho biết bao chiến sĩ và người dân quê hương. Sự dũng cảm và lòng yêu nước của mẹ đã trở thành biểu tượng kiên cường của mảnh đất miền Trung.
Sau chiến thắng, hình ảnh mẹ Suốt được cả nước ca ngợi. Mẹ trở thành một trong những tấm gương tiêu biểu của phụ nữ Việt Nam trong kháng chiến. Nhà thơ Tố Hữu đã viết về mẹ trong những vần thơ đầy xúc động:
“Mẹ Suốt con đò xưa ấy Bây giờ đã hóa anh hùng Non xanh biển rộng mênh mông Mẹ ơi, đất nước vô cùng biết ơn.”
Mẹ Suốt – người mẹ của dòng sông Nhật Lệ, không chỉ là một người chèo đò, mà là linh hồn bất diệt của những ngày tháng hào hùng. Mẹ ra đi, nhưng con sông Nhật Lệ vẫn chảy mãi, như chính tinh thần kiên trung của mẹ, của bao thế hệ phụ nữ Việt Nam – những người đã viết nên lịch sử bằng lòng dũng cảm và trái tim yêu nước vĩ đại.
