Bối cảnh lịch sử – Khi Mỹ không còn lối thoát
Sau thất bại trong Chiến dịch Điện Biên Phủ trên không 1972, Mỹ đã rơi vào thế bí. Mục tiêu khuất phục miền Bắc bằng sức mạnh quân sự hoàn toàn phá sản. Trong khi đó, tại miền Nam, chính quyền Nguyễn Văn Thiệu ngày càng suy yếu, không thể tự đứng vững nếu thiếu sự hậu thuẫn từ Mỹ.
Ở Mỹ, làn sóng phản chiến lên đến đỉnh điểm. Nhân dân Mỹ phản đối việc tiếp tục đổ máu và tài nguyên vào cuộc chiến không có hồi kết ở Việt Nam. Dưới áp lực trong nước và quốc tế, chính quyền Nixon buộc phải quay lại bàn đàm phán với ta tại Paris.
Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam là kết quả của bốn năm đàm phán căng thẳng (1968-1973) giữa ta và Mỹ. Đây không chỉ là một thắng lợi ngoại giao mà còn là một chiến thắng trên chiến trường, buộc Mỹ phải rút quân và đặt dấu chấm hết cho sự can thiệp quân sự trực tiếp của họ vào Việt Nam.
Nội dung Hiệp định – Khi Mỹ chấp nhận rút lui
Ngày 27/1/1973, Hiệp định Paris chính thức được ký kết giữa bốn bên: Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, Hoa Kỳ và chính quyền Sài Gòn. Những nội dung chính của Hiệp định bao gồm:
- Mỹ cam kết chấm dứt mọi hành động quân sự tại Việt Nam và rút toàn bộ quân đội, cố vấn quân sự, cùng các lực lượng chư hầu ra khỏi miền Nam Việt Nam trong vòng 60 ngày.
- Các bên ngừng bắn, giữ nguyên vùng kiểm soát và tiến hành trao đổi tù binh.
- Nhân dân miền Nam Việt Nam tự quyết định tương lai chính trị của mình, không có sự can thiệp từ bên ngoài.
- Mỹ cam kết bồi thường chiến tranh, không tiếp tục dính líu quân sự vào Việt Nam.
Tuy nhiên, ngay sau khi Hiệp định được ký kết, chính quyền Nguyễn Văn Thiệu với sự hỗ trợ ngầm của Mỹ phản bội các điều khoản, tiếp tục các chiến dịch bình định và tấn công lực lượng cách mạng.
Ý nghĩa lịch sử – Đòn quyết định trên mặt trận ngoại giao
Hiệp định Paris 1973 là một thắng lợi mang tính bước ngoặt của cách mạng Việt Nam. Nó đã:
- Buộc Mỹ phải rút quân hoàn toàn, chấm dứt gần 20 năm can thiệp quân sự trực tiếp vào Việt Nam.
- Tạo ra sự suy yếu nghiêm trọng của chính quyền Sài Gòn, khiến họ mất chỗ dựa và ngày càng cô lập.
- Mở đường cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, khi quân ta không còn phải đối đầu với quân đội Mỹ mà chỉ tập trung đánh bại chính quyền Sài Gòn.
Mặc dù Mỹ tiếp tục viện trợ vũ khí và tài chính cho chính quyền Nguyễn Văn Thiệu, nhưng sự thật là chúng không còn đủ sức cứu vãn cuộc chiến. Chỉ hơn hai năm sau, với đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử (30/4/1975), lá cờ chiến thắng đã tung bay trên Dinh Độc Lập, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
