Bối cảnh lịch sử – Khi Mỹ đẩy mạnh “Chiến tranh đặc biệt”
Sau khi can thiệp sâu vào miền Nam Việt Nam, Mỹ đề ra chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” (1961-1965) nhằm dập tắt phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân ta. Chúng trang bị vũ khí hiện đại cho quân đội Sài Gòn, đẩy mạnh chiến dịch “ấp chiến lược” để cô lập lực lượng cách mạng, đồng thời thực hiện các cuộc hành quân càn quét với quy mô lớn.
Tuy nhiên, dù được Mỹ huấn luyện và hỗ trợ, quân đội Sài Gòn vẫn liên tiếp thất bại trước lực lượng vũ trang cách mạng. Trong bối cảnh đó, chính quyền Ngô Đình Diệm quyết định mở một trận càn lớn tại Ấp Bắc (Tiền Giang) ngày 2/1/1963, với tham vọng tiêu diệt hoàn toàn một đơn vị chủ lực của ta.
Diễn biến trận chiến – Khi quân dân ta đánh bại chiến thuật hiện đại của Mỹ
Sáng ngày 2/1/1963, quân đội Sài Gòn huy động hơn 2.000 binh lính, được trang bị xe bọc thép M113, máy bay trực thăng và pháo binh hạng nặng, mở cuộc tấn công vào Ấp Bắc (huyện Cai Lậy, tỉnh Mỹ Tho, nay là Tiền Giang).
Trước lực lượng địch đông gấp nhiều lần, quân dân ta chỉ có khoảng 300 chiến sĩ, nhưng với tinh thần kiên cường, ta đã tổ chức bố trí phòng ngự chặt chẽ, bày binh bố trận hợp lý, đánh bại từng mũi tiến công của địch.
- Lực lượng bộ binh của địch bị đẩy lùi nhiều lần, dù được yểm trợ bởi máy bay trực thăng và pháo binh.
- Trực thăng Mỹ lần đầu tiên bị bắn rơi hàng loạt (5 chiếc bị hạ), khiến chúng không thể thực hiện chiến thuật “trực thăng vận” như dự tính.
- Xe bọc thép M113 bị tiêu diệt ngay tại trận địa, đánh dấu lần đầu tiên loại xe thiết giáp hiện đại của Mỹ bị đánh bại tại miền Nam.
Đến chiều tối cùng ngày, quân địch buộc phải rút lui trong hoảng loạn, bỏ lại hàng trăm xác chết và nhiều vũ khí, trang bị hiện đại. Trận Ấp Bắc kết thúc với chiến thắng vang dội của quân và dân ta.
Ý nghĩa lịch sử – Khi “Chiến tranh đặc biệt” bắt đầu rạn nứt
Chiến thắng Ấp Bắc đã giáng một đòn mạnh vào chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ. Đây là trận đánh đầu tiên mà quân và dân miền Nam đánh bại một cuộc hành quân quy mô lớn của địch, dù chúng có đầy đủ phương tiện hiện đại và sự hỗ trợ trực tiếp từ cố vấn Mỹ.
Sau trận Ấp Bắc, phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân miền Nam dâng cao mạnh mẽ. Phong trào “Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công” lan rộng khắp miền Nam, cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân và dân ta, tạo tiền đề cho các chiến thắng tiếp theo.
Về phía Mỹ và chính quyền Sài Gòn, trận thua này làm lung lay niềm tin vào chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”. Ngay cả báo chí Mỹ cũng phải thừa nhận rằng quân đội Sài Gòn không thể tự mình chiến đấu, và Mỹ sẽ phải trực tiếp tham chiến nếu muốn duy trì quyền kiểm soát ở Việt Nam.
Thực tế sau đó đã chứng minh: Mỹ ngày càng sa lầy tại chiến trường miền Nam, để rồi phải leo thang chiến tranh, đẩy mạnh “Chiến tranh cục bộ” vào năm 1965, một bước đi dẫn đến thất bại toàn diện của Mỹ tại Việt Nam.
